Fazy uzależnienia od alkoholu – choroba alkoholowa w etapach

Czym jest uzależnienie?
Uzależnienie to przewlekła choroba polegająca na kompulsywnym sięganiu po substancję (np. alkohol) mimo negatywnych konsekwencji. Mówimy wówczas o uzależnieniu chemicznym. Uzależnić można się także od czynności (np. hazardu, zakupów, pornografii, adrenaliny) – to uzależnienia behawioralne, oparte na przymusie powtarzania danej aktywności.

Fazy choroby alkoholowej
W literaturze spotyka się określenia „fazy”, „etapy” lub „stadia” alkoholizmu. Poniżej dwa często przywoływane ujęcia: czterofazowy model Jellinka oraz trzynastostopniowa skala Roberta Tabusa. Pamiętaj: rozwój choroby jest indywidualny – nie u każdej osoby wszystkie objawy występują tak samo i w tej samej kolejności.

Model Jellinka (4 fazy)

1. Faza wstępna (prealkoholowa) – picie mieści się w społecznej „normie”, ale coraz wyraźniej służy redukcji napięcia i poprawie nastroju. Rośnie tolerancja: potrzeba większych dawek, by uzyskać ten sam efekt. Ten etap może trwać latami.

2. Faza ostrzegawcza (zwiastunowa) – pojawia się „szukanie okazji” do picia, częstsze spotkania z pretekstem do alkoholu, także picie w samotności i w ukryciu. Narasta zaprzeczanie problemowi, mogą występować luki pamięciowe.

3. Faza krytyczna (ostra) – utrata kontroli nad ilością i częstotliwością picia, zaniedbywanie obowiązków i relacji, porzucanie zainteresowań. Coraz częstsze „klinowanie” rano, silne poczucie winy i konflikty z otoczeniem; u części osób mogą pojawiać się myśli samobójcze.

4. Faza przewlekła (chroniczna) – długie ciągi alkoholowe, nasilone objawy odstawienne (drżenia, wymioty, wzrost ciśnienia), możliwe delirium tremens. Pogłębiają się stany lękowe i depresyjne, problemy z pamięcią i koncentracją. Ryzyko utraty pracy i rozpadu relacji; alkohol staje się centralnym punktem życia.

Skala Roberta Tabusa (13 stopni)

1. Umiarkowane spożycie w sytuacjach towarzyskich.

2. Nadużywanie; pojawiają się luki w pamięci.

3. Głód alkoholowy – potrzeba wypicia wbrew rozsądkowi.

4. Utrata kontroli nad ilością; upijanie się do nieprzytomności.

5. Racjonalizowanie i zaprzeczanie uzależnieniu.

6. Objawy abstynencyjne; „klin” łagodzi dolegliwości.

7. Picie w samotności i w ukryciu.

8. Rozregulowanie układu nerwowego; narastające konflikty i agresja.

9. Alkohol staje się priorytetem; energia skupiona na jego zdobyciu.

10. „Kac moralny”, wstyd i poczucie winy przy utrzymującym się piciu.

11. Częste napady lęku, rozwój zaburzeń lękowych.

12. Picie „dla samego picia”; nawracające upijanie do nieprzytomności.

13. Konieczna profesjonalna pomoc; samodzielne odstawienie jest niemożliwe i groźne dla zdrowia i życia.

Co dalej? Jak szukać pomocy

• Jeśli w opisach rozpoznajesz siebie lub bliską osobę, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym, psychologiem/terapeutą uzależnień albo ośrodkiem leczenia uzależnień – im wcześniej, tym lepiej.

• Nie próbuj samodzielnie „odstawiać na siłę”, jeśli masz silne objawy abstynencyjne – to może być niebezpieczne. Bezpieczniej zrobić to w kontakcie z personelem medycznym.

• W sytuacji nagłej (podejrzenie zatrucia alkoholem, ciężkie objawy odstawienne, myśli samobójcze, zagrożenie życia) dzwoń pod 112 lub udaj się na SOR.